Football ang tak hi
kum 3000 kalta khan Japan ramah khian an lo khel tawh thin a. China hovin ziaka
an neihah chuan kum BC 50 naah khan hetiang ang game hi Japan leh China
hovin an lo khel thin tawh a ni. An confirm theihah chuan kum AD 611 naah khan
Japan ram khawpui hlui Kyoto ah khan an lo khel toh a ni.
KUM
HMASA LAM
Khawchhak lam atanga
Europe a thlenthlak dan hi chiang taka hriat a ni lo, mahse kar lovah England
ram chu a hmunpui ber a lo ni ta thuai a. A tir lamah phei chuan ram hruaitute
lamin an thlawp lo, a chhan ni bera lang pawh a entute thawm a that thin em
vang a ni awm e. King Edward (1307 – 1327) pawh khan a tlawp lo hle a, hetiang
sahawkna nasa lutuk hi ramhuai hnathawh a nih ringin a lalram chhunga khelh a
phal lo nghe nghe a ni.
King Edward-III pawh
khan a khap leh bur a, a chhan lian takah chuan kawpuiah buiana tamtak a siam
avang leh sipai hovin an hun tam zawk football en nan leh khelh nan an hmang
tam lutuka, an hun tam tak an khawhrala a ngaih vang a ni. King Henry-IV
leh King Henry-VIII te pawh khan football hi an lo khap tawh a. Queen
Elizabeth-I pawh khan karkhat chhung jail tan leh Kohhran dan pawna hnawhchhuah
theihna hial dan a lo kengkawh tawh bawk a ni.
Dan hrang hrang
avangin football chu a lar hlei thei lova, kum 1681 khan England-ah official
sanction a hmu ve ta a. An game hi a nawi nak nak hle ni tur a ni, a player te
pawh ruh tliak a nih loh pawhin in hliamin an chhuak deuh ngei ngei a. Players
tam zawng leh a khelmual zauh zawngah pawh bi tuk ala awm lem lo. Khaw in el
deuh an in khelh phei chuan a in hnial buai nasa thin a ni awm e. Goal ban leh
goal ban in hlat zawng hi 5 km (mel 3) vel a ni tlangpui a ni.
Team ten players in
zat neih leh a field zauh zawng hi meter 91 (yard 100) a ni tur a ni’ tih pawh
hi kum 19801 ah chauh khan an hmang tan a ni. Hriat theih chinah chuan Eton
college ten football dan ziakin an nei hmasa ber a, chu chu kum 1815 khan a ni.
(Tuna dan an hman lai mek hi ‘Cambridge dan’ tih a ni bawk.)
Kum 1800 chawhma
lamah kha chuan dan a la mumal lo em em a, hmun hrang hrangah a la in ang lo
nuaih a, team khatah players 15 atranga 21 te an la awm. Kum 1870 atang khan
players 11 hi standard ah pawm a ni.
FIFA
Footbal club hmasa
ber chu Sheffield, England ah kum 1857 khan din a ni. The Football Association
chu October ni 26, 1863 khan club 11 kalkhawm ten London-ah an lo din tawh a
ni.
The Fédération
Internationale de Football Association (FIFA) hi Union Française de Sports
Athlétiques headquarter Paris ah May 21, 1904 ah khan din a ni ve leh a ni.
(Association hi assoc. tih a lamtawi a ni a, a hnuah “soccer” an ti ta a
ni) .
SOCCER
Kum 1800 chho lai vel
khan Oxford zirlai ten thu a tawp ‘er’ telha lamtawi an ching em em a.
Entirnan:- Breafast te hi ‘brekkers’ an ti a, rugby rules te hi rugger. Zirlai
pakhat Charles Wreford Brown-a chu rugger a khleh ve peih em tiin a thiante’n
an zawt a, a ni chuan, ‘No soccer’ tiin a chhang a, A ni hi ‘Association Rules’
lamtawi hmasa ber a ni. Charles Wreford Brown hi a hun lamah chuan England
International leh Football Association vice-president a ni nghe nghe a ni.
The
Beautiful Game
Football hi khawvel
infiamna a entu ngah ber leh kheltu tamna ber a ni a. Formula 1 hi TV-ah entu
ngah ber a ni a, World Cup hi Olympics dawtah chuan khawvel puma entu ngah ber
a ni.