- Remlala Chinzah
Thenkhat chuan hun inherah neih sum chenin khaw tin an chuan ang a,
lenlai dinthar tum ang maia zai tin an chhiar laiin keini chuan Kolkata
bawk kha kan hrechhuak leh thin ang a, khawvel hi a va mawi em kan ti
leh thin ang.
Kawng kama eisiam chu sawi loh bus conductorte nen lama hmelhriat kan lo neih ve zel zul tawhna a nih vang khan Kolkata hi theihnghilh zia kan ni lo va, credit leh debit tihvel inkara kan han inhai buai viau hnu pawh hian he khua leh kan nun khan a khat tawk hian min rawn kan leh thin. He khawpuiah hian lehkhabua chhiar chhuah theihloh zirlai tam tak ka zir a, changkanna kawrawngin thalai tam tak a hruai bo laia zam ve ngailo ka thian chhar takte kha ka hre reng tawh dawn a ni.
Kawng kama eisiam chu sawi loh bus conductorte nen lama hmelhriat kan lo neih ve zel zul tawhna a nih vang khan Kolkata hi theihnghilh zia kan ni lo va, credit leh debit tihvel inkara kan han inhai buai viau hnu pawh hian he khua leh kan nun khan a khat tawk hian min rawn kan leh thin. He khawpuiah hian lehkhabua chhiar chhuah theihloh zirlai tam tak ka zir a, changkanna kawrawngin thalai tam tak a hruai bo laia zam ve ngailo ka thian chhar takte kha ka hre reng tawh dawn a ni.
Thlen thlak hlima Chowringhee kawtthlera ‘tharrtih
phaif’ tia au aute pawh haw chhoh leh dawnah meuh chuan ‘phorhtih phaif’
tiin an lo au ta a, thiante nena lungleng em em a thla bial kan lo lawm
ve fona Usha factory hmun hlui, Ushagate an tihahte pawh sumdawnna
hmunpui dinin South City tih ang reng hmingte an lo puttir ta. Kum sawm
em pawh a vei hma a hetiang hmasawnna hmuh theih rawn thleng hian
rualawhna nasa tak min pek piah lamah kan hun liam ta te kha nunhlui an
chang ta tih rilruah a nemnghet a, kan hunlaia Kolkata leh kan nunhlui
ngaihawm takte kha hun inher ruala an tham ral kan phal dawn lova,
thawnthu angin kan sawi nawn leh thin ang.
Khawvel sawrkar ropui
Kumpinu te meuh pawhin bu khuarna atana an lo hman, khawvel deng chhuaka
nawmsip an lo bawlna Kolkata hi belhchian zawh poh leh a ropui a,
Bengal Renaissance thlipuite’n tuna India ram kan hmuh a lo pianna tura
kawng an lo sial nasat zia ngaihtuahte phei chuan kum hnih khat Kolkata
tui liak hming han put ve ringawt pawh inchhuanna tham chu a tling hrim
hrim. He khua hian sang tam tak tan malsawmna a lo thlen tawh a, Zofate
tan pawh hian eng malsawmna emaw tak chu a pai ngei ang tih a chiang a
ni.
Chutiangte leh thil dang tam tak ngaihtuahin hmabak eng tak
neiin inhre mah ila beisei ang hian thil hi a rawn thleng mai thin lo.
Khawpui kal ngai lo tih rilrua kan inhriat veng veng laia a sehhlumtu ni
awm fahrana tu emaw ni rawn lang ve hlawl maite khan keini chauh hi kan
lo ni biklo tihte kha min hriattir a, house tuala kuhva hring zuar tih
lohah kha chuan a lawm ber ka ni mai awm asin. Amaherawhchu Kolkata awm
chhung zawng maia khatiang kaihhruai hna ka chanvoa ruat a ni kha lawm
tur nge lawm loh tur hriat har ka la ti fo.
Hostel lama kan
invawmluh hnua kan nun kha a hlimawm thin. Park Street velah mite’n sum
leh pai engzat tehreng nge an khawh ral a, eng tiang takin nge nunchan
an zir tih ngaihtuah hleklo khan ni kan chhiar a, tlai lama sangha manna
tur nghakuai kan neih chuan thil dang vak a ngai tawh lo. Tute emaw
anga phone message fahrah te te lo sir tlukpui zankhua chi kha kan ni
lova, thla rawn eng se tingtang kan nei a, Santosh tape deck, Chandni
Chowk pum chhuak ngat kha kan kawl bawk a, rual kha kan awt biklo thin
teh a nia. Thla bial zanah a rau a thawh fuh tum chuan Ushagate-ah ngat
le kan han ti a, an pump-house tualah thlan tla phungin kan va pawnto
thin a nih ngai kha.
Awmna hmun a zir zel hian lung tilengtute hi an
lo dang ve thin a lo ni. Awm tirh chuan choak hramte leh mipui zi nuai
nuaite khan thaw an ti ipik a, amaherawh chu Lalrema te thenawma slum
naupang infiam mai maite leh rickshaw chung zar hliap thelretpuan atanga
ruahtui rawn far fiap fiapte, chawhnu tlang hera dawr inkhar thuap
thinte leh thim hlima kawng sira thingpui no dawm khu vang vang maite’n
lung an han tihlen viau theih hnu chuan nunte hi a lo hahdam a, Zoram
chu ngai viau mah ila hlawhtlinna em em la neih loh phei chuan haw fote
hi a lo chakawm reng bik hauh lo.
Han awm tlangnel ve deuh hnu
phei chuan hruaitute khan fuihpawrh tehah khan min neih a, mi tih duh
loh tha tha kha phur surhin kan ti leh mai thin. Kan Chuailo buaipui
chung changte kha sawi tham chu a awm ve hrim hrim. Zirtawp tlaiah
hriselna bua inziak ang thlapa ka lo insawizawia ka lo inbualfai tawh
hnuah thawhtan nei reng reng lo Lalrema kha ka roomah a Michigan tawnzau
pawl nen khan a rawn lang mawm zul ang a, rickshaw pu in a rawn zui
ngei bawk ang. A chuan mante ka lo peksak hnuah chu rickshaw bawk chuan
veng tlabirh lamah Jimmy-a in kan pan ang. Mi kawm kara thui fe kan kal
hnuin eng tin tin emaw kan kual ang a, kan thleng thei hram ang. House-a
Para mikhual nula rim kan va bia ang a, kan lenna pa computer chu
Chuailo buaipui nan kan mamawh miau avangin kuhva hring tam tawk tak leh
tualchhung chanchin tharlam engemawzah a rawn hawn ngei ngei tura ngaih
a ni.
Khatianga phuailuai taka a bul kan lo tan Chuailo hmelte
tun thlenga hmuh tur a la awm hian rilru a tithar thin a, thinlung taka
Kolkata min chhuahsantir theilotu leh tun thlenga neitu rilru min la
puttir tlat theitu thenkhat zinga pakhat chu Pathianni tuka ni sensa
hnuaia 8B vela kan lo vahvaih pui thin Chuailo kha a ni.
Sawi leh
sawi hnu fur leh thal engemaw zat han hman liam hnu chuan a sik leh
sate pawh ngaiah kan lo nei ve mai a, han chhuahsan dawnah meuh chuan
awm leh chhan tur chhuanlam kan dap titih lo chauh zawk a ni. BT road
atanga By-pass, Kestopur atanga Ajoynagar thleng khan lung tilengtu vek
an lo ni a, Lenin Sarani han tih emaw, Nalban han tih emaw ringawt paw’n
hriatchhuah tur ngah deuh Hriatpuia te ang phei chu an meng tui nghal
par zel a nih kha. Chuan puite’n an zir phawt chuan 240 bus-ah te pawh
kan nui var var thei a, taxi a tlan zur zur ai chuan tram car a chuang a
Maidan vela insawh phei beuh beuhte pawh kha a nawm zawk chang a awm fo
mai.
Kal thar lawm ni mawlh kha a ropui thin. Cee-tei leh
Mangaihin an bathlar atangin mi an lo hui hai a, rimawi thum dup dup
karah Hlimpuia te chak zet zetin an vei fua fua a, a boruak chuan kal
tharte thauah manin Rammuana te khuang vuak rualin an lungphu a su dup
dup thin. A hun taka kan tan theihloh vanga Hriatpuia te thinrim Texas
sual huai ang maia an han din kak ta hunah Jimmy-a te banner hlam duai
duaiin an rawn thleng ang a, Ballygunge house a kuhva awm zawng zawng an
rawn khar chhawng phei nghal ang. Khawvel kha a hlimawm thin asin. Thil
mak tak mai chu kal thar thahnem tak kan lawm lut a, hlawhtlinna nena
thlah liam erawh kan nei tlem leh viau si thin kha a ni. Kan inlawm luh
nia kan thlarau chanin min uap reilo lutuk thin kha thil pawi tak niin
ka hria.
Tun hma chuan zirlai pawl tih vel hi zirlaite tihmasawn
theilotu an nih chang a awm thin a, amaherawhchu keini Kolkata angahte
kha chuan a danglam tih chiang taka hmutu ka ni. Zirlai pawl hminga hma
han lak tehchiam awm lem lo mahse Mizo zirlaite leh zir ve lo chen khan
KMS khan min phuarkhawm a, in unauna tha tak a siam a ni. Keini awm ve
lai kha chuan a nawlpui zawm ve vaklo leh ngai pawimawhlo ho apiang kha
buaipui ngai kan niin ka hre thin. Mahni zirlaia hlawhchham ta te leh
mualpho taka haw ta te pawh a nawlpui kalphung ngai pawimawhlo an ni fo.
Khawiah pawh awm ila Mizo kan nihna hi a bo dawn lo a, kan Mizo
kalphung pangngai zawm ve mai hi a himin a hahdam em em a ni.
Hnam
dangte laka Mizo kan danglamna nia ka hriat chu tanrual kan thiam em em
kha a ni. North East Sport kan neih nikhuate khan chu chu a lang chiang
thin. A pui a nawi, zirlai leh zirlo chen khan kan thawkchhuak a, Mizo
hmel kan timawi thin. Khang hun lai kha chuan Pu Dinpuia kha khuangpui
nen a rawn thawkchhuak a, a khiangkawi ipteah chuan tuibur, camera leh
Pi Hma-i sahdah bur a awm ngei ang. Urhsun taka Cee-tei leh Mangaihi
volleyball beng tur in warm up lo phar kual vel piah deuhah zirlai
zawng zawng tana u Apuii leh a chekawite an lo chiau chul ang. Pi
Tinrengi leh a thuihhruaite thawm a lo rin viau takah chuan Pu Lala te
nupa rawn thleng lo hui hai turin pa mawng zang Pu Dova pawh a phe vut
deuh thaw tura ngaih a ni. Pharmacy Puia leh nurse ho an rawn thleng ang
a, an hnungah ri thei chitin reng nen Pu Faktea te nupain an rawn zui
ang. Sir khata SA hostel nula ho an lo euh that that hnu phei chuan
Jimmy-a pawhin kuhva hring fun hnih khat chu a lo sem zo tawh ngei ang
chu. Khatiang nuaih kan nih tawh kha chuan min el pha ve deuh ber
Ralleng ho pawhin cho loh enin min en sa mai a, kan tan chuan tanrual hi
chakna a va’n ni chuang bik tak em.
Lungkham nei lek lo a kan lo
tal ve na, khawvel hi hlimna a khat nia kan lo hriat a, hringnun hi
beiseina nena kan lo thlir ve thinna hmun Kolkata khawpui hian eng
malsawmna nge kan tan a ken tih hi keimahniah a innghat tlat a, thenkhat
tana lehkhabu atanga chhiar a hriat ngai tam tak hi he khawpuia chengte
tan chuan nitina tawnhriat hmanga thiam theih a ni. Kumpinu sumtual
hmun hlui leh an sulhnu zo zaite, ram zalenna sualtute sulhnute leh
khawtlang siamthatna hna ropui lo thawktute sulhnute hian ram tina
zirlaite thinlungah nasa takin phurna an lo thlen tawh thin a, Mizote
pawh hian heng atangte hian hmasawnna leh hriatna chhar tur kan nei ve
ngei ang.
Plassey atanga partition, black hole tragedy atanga ram
zalen ni thleng khan he Kolkata leh a mi chengte hian hun harsa tak tak
an lo hmachhawn tawh thin a. Chi inthliarna nasa takte lo hmachhawn
tawhin white town leh black town tite hiala an lo then hran pawh he khua
hi a ni. Chutiang karah chuan harh tharnate rawn thleng zelin hma lam
an pan zel a, kum zabi sawmpariat leh sawmpakuana chhoa an lehkhathiam
hmasate hmathlir kha an thleng ta. Chumi rah duhawm tak chu sang tam
takin an lo seng tawh a, Zofate pawh a zar zotu tam tak zingah kan tel
ve ta reng a nih hi.
Mizote hi kan rilru a no em em a, khawhar
pawh kan ngai theilo. Hunpui lo thlen nikhua hian a lang zual thin. Masi
a lo hnai a, Kolkata angahte pawh boruak a lo nuam tawh a, zawngtah
bilhbawlawk han tih ringawtte khan lung hi a tileng veng veng tawh mai
thin. Khawhar hlauh vang khan hruaitute’n ro an han rel a, nuam zetin
krismas te chu kan tlak ve leh mai thin a nih kha. Tlai lamah kan han
zaikhawm a, a tui tak tak leh tak tak loh hriat miah loh, tui hmel awm
tak si khan Pi Kimtei te an han zai a, Pu Fima te an han bass per teng
chher chher a. Awmze thuk tak neia Parate’n thutna an han thlak hnu leh
Pi Rinpuii te lam phar velin Judai ram lam hawia Bethlehem daite an zuk
hawl thuak thuak hnu chuan fatu kumhlun Parema te pawhin chaw an lo
khawrh khu vung vung tawh tlangpui a, Zoram ngailo tak khan kan tlingtla
ve mai zel chu a ni.
Ni khat pawh tihfuh loh tum chuan a rei
theih hle laia kum engemawzat kan lo awm ve tawh miau avangin Kolkata
hian kan nunah hriat reng tur thil tam tak a hnutchhiah lo theilo. Hun
lo taka van zaipawl membera min kaisan khalhtu Ricky-da hova damlo
tanpui nana kan carol tumte kha hriatreng loh theih a ni lo a,
municipality thuneitute hlau reng renga kan hostel gate a thingpui siam
Tapan-a’n ice cream zawrh hna a hmuh nia kan lawm ziate kha theihnghilh
theih a ni tawh lo. Lawngpute biakin deuh bik, St. Nicholas biakina
thianpa Bena ber kher leh zai thiam ka tih miahloh Jimmy-a nena mipui
hmaa kan va zai ve ringawtte, hla chang khat bak sak chhuah thiam kan
neilovin khawvel hi ral daih se kan tih lai leh Bengali hawrawp kan
chhiar thiamlo pawi kan tih vawng vawng laia inkhawm bana Pi Zomuani’n
min han chibaite, khunkhan taka lawmthu sawi paha min han fak lai hmelte
mithlaa a rawn lan chang hian zai tura min ko ve ringawttu chalkawlh
deuh kha engti zawng emaw taka han thungrulh ve hlak hi ka chak thar leh
thin.
Ka thian ngaihawm takte khan eng scientific calculation
mah min zirtir ka hre lova, khawilai Victorian age literature mah min
tulh ka hre heklo. Amaherawhchu Kolkata han sawi apianga ka hriatchhuah
ve ziah ka thiante khan hmun danga ka zir theihloh tur zirlai tam tak
min zirtir hian ka hre tlat thin. Zo hnahthlak zawng zawng zai khata kan
luanna Kolkata khawpuiah ngei khan vawi khat tal thiante nen kawtthler
hrang hrangte han suartluan leh i la, nunhlui hriatreng nan an lamlian
zau pui puite kha han dungchhir leh hep hep mai ila ti tein ka ngaihtuah
fo thin.
Kolkata leh kan nunhlui ka hriatchhuah chang apiang
hian he hringnun hi a lo mawi thar leh thin a, he khawvel hi a lo
hlimawm thar leh thin. Thing hnahte chu an tla kawlh a, a hun takah an
rawn chawr no leh mai a, keini chu kan tuai thar leh tawh lovang.
Chutichuan Bow street a i kal chang chuan Mizo hmel a lo mawi theih nan
hengahte hian Mizo tlangvalte ni sensa hnuaiah an lo vakvai tawh thin
tihte rawn hria la, tlai ni nema Hooghly luipui ferry-a i chuan changte
chuan khi’ng Rabindra Setu atangte khian zun phur valate’n he luipui
thlir hian hringnun hi an lo tahpui tawh thin tihte rawn ngaihtuah
chhuak ang che. Howrah rel station a rel tut ruai ruai i hriat changte
khan he Kolkata leh thian hlui kan then takte kha i rawn hre ve ngei
dawn nia.
Chhuihthangvalate kha.